فشار خون بالا یک بیماری شایع است که بر عروق بدن تأثیر می‌گذارد. فشار خون بالا باعث می‌شود خون در حال عبور به دیواره سرخرگ‌ها فشاری مداوم وارد نموده و قلب برای پمپاژ خون مجبور شود بیشتر کار کند.
فشار خون بر حسب میلیمتر جیوه اندازه گیری می‌شود و مقدار نرمال آن ۱۳۰/۸۰ میلیمتر جیوه یا بالاتر است.
فشار خون به چهار دسته کلی تقسیم می‌شود:
- فشار خون ایده آل؛ فشار خون طبیعی که معادل ۱۲۰/۸۰ میلیمتر جیوه یا کمتر است.
- فشار خون بالا؛ عدد بالایی بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ میلیمتر جیوه و عدد پایینی زیر ۸۰ میلیمتر جیوه
- مرحله ۱ (فشار خون بالا)؛ عدد بالایی بین ۱۳۰ تا ۱۳۹ میلیمتر جیوه یا عدد پایینی بین ۸۰ تا ۸۹ میلیمتر جیوه
- مرحله ۲ (فشار خون بالا)؛ عدد بالایی ۱۴۰ میلیمتر جیوه یا بالاتر یا عدد پایینی ۹۰ میلیمتر جیوه یا بالاتر
فشار خون بالاتر از ۱۸۰/۱۲۰ میلیمتر جیوه حالت اورژانسی یا بحران فشار خون در نظر گرفته می‌شود و فرد با این فشار خون باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.
اگر اقدامی برای درمان یا کنترل فشار خون بالا صورت نگیرد، خطر حمله قلبی، سکته مغزی و سایر مشکلات جدی سلامتی مطرح است. عادات سبک زندگی سالم – سیگار نکشیدن، ورزش کردن و خوب غذا خوردن – می‌تواند به پیشگیری و درمان فشار خون بالا کمک کند. برخی افراد برای درمان فشار خون بالا به دارو نیاز دارند.
علائم
اکثر افراد مبتلا به فشار خون بالا هیچ علامتی ندارند، حتی اگر فشار خون به سطوح خطرناکی برسد. بیمار ممکن است سال‌ها بدون هیچ علامتی فشار خون بالا داشته باشد. با این حال، برخی از افراد مبتلا به فشار خون بالا ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- سردرد
- تنگی نفس
- خونریزی بینی
این علائم معمولاً تا زمانی که فشار خون به مرحله شدید یا خطرناک نرسد، رخ نمی‌دهند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
غربالگری فشار خون بخش مهمی از مراقبت بهداشتی عمومی است. فاصله میان چکاپ‌های فشار خون به سن و سلامت کلی بستگی دارد.
فشار خون ممکن است از سه سالگی در هر مراجعه به پزشک اندازه گیری شود. افراد باید از ۱۸ سالگی به بعد، فشار خون خود را حداقل هر دو سال یک بار چک کنند. برای افراد بالای ۴۰ سال یا دارای شرایط پرخطر لازم است فاصله بین این چکاپ‌ها کمتر باشد.
اگر به طور دوره ای به پزشک یا مراقب سلامت مراجعه نمی‌کنید می‌توانید دستگاه‌های اندازه گیری خانگی فشار خون را از فروشگاه‌های لوازم پزشکی خریداری کنید. دستگاه‌های فشار خون رایگان نیز در برخی فروشگاه‌ها و داروخانه‌ها موجود است. از مراقبت سلامت خود برای استفاده از دستگاه‌های فشار خون عمومی راهنمایی بخواهید.
علل
فشار خون بر اساس دو معیار تعیین می‌شود: مقدار خونی که قلب پمپ می‌کند و مقدار خونی که از شریان‌ها عبور می‌کند. هر چه قلب خون بیشتری پمپاژ کند و شریان‌ها باریک تر باشد، فشار خون بالاتر می‌رود.
دو نوع اصلی فشار خون بالا وجود دارد:
- فشار خون اولیه یا فشار خون ضروری
در اغلب بزرگسالان، هیچ دلیل مشخصی برای فشار خون بالا وجود ندارد. این نوع فشار خون، در طی سالیان متمادی به تدریج افزایش می‌یابد. در مواردی، تجمع پلاک در شریان‌ها (آترواسکلروز) می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا شود.
- فشار خون ثانویه
این نوع فشار خون بالا که به دلیل یک بیماری زمینه ای روی می‌دهد، به طور ناگهانی ظاهر شده و باعث افزایش فشار خون نسبت به فشار خون اولیه می‌گردد. شرایط و داروهایی که می‌توانند منجر به فشار خون ثانویه شوند عبارتند از:
- تومورهای غده فوق کلیوی
- مشکلات عروق خونی مادرزاد (نقایص مادرزادی قلب )
- داروهای سرفه و سرماخوردگی، برخی مسکن‌ها، قرص‌های ضدبارداری و سایر داروهای تجویزی
- مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین و آمفتامین ها
- بیماری کلیوی
- آپنه انسدادی خواب
- مشکلات تیروئید
گاهی اوقات فشار خون فقط در زمان انجام چکاپ سلامت افزایش می‌یابد. به این فشار خون، سندرم روپوش سفید گفته می‌شود.
عوامل خطر
فشار خون بالا عوامل خطر زیادی دارد، از جمله:
- سن
- نژادسابقه خانوادگی
- چاقی یا اضافه وزن
- کم تحرکی
- استعمال دخانیات
- نمک زیاد
- کمبود پتاسیم
- نوشیدن بیش از حد الکل
- اضطراب و استرس
- برخی بیماری‌های مزمن مانند بیماری کلیوی، دیابت و آپنه خواب
- بارداری
فشار خون بالا در بزرگسالان شایع است اما ممکن است در کودکان نیز به دلیل مشکلات کلیوی یا قلبی روی دهد. در بسیاری کودکان، فشار خون بالا به دلیل عادات سبک زندگی مانند رژیم غذایی ناسالم و ورزش نکردن اتفاق می‌افتد.
عوارض
فشار بیش از حد بر دیواره‌های شریان ناشی از فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی و اندام‌های بدن آسیب برساند. هر چه فشار خون بالاتر باشد و هر چه مدت زمان بیشتری کنترل نشود، آسیب بیشتر می‌شود.
فشار خون بالا کنترل نشده می‌تواند منجر به عوارضی از جمله موارد زیر شود:
- حمله قلبی یا سکته مغزی
- آنوریسم
- نارسایی قلبی.
- مشکلات کلیوی
- مشکلات چشمی
- سندرم متابولیک
- مشکل حافظه یا درک
- زوال عقل
