التهاب پرده دور قلب | پریکاردیت

پریکاردیت به تورم و التهاب بافت نازک و کیسه مانند اطراف قلب (پریکارد) می گویند. زمانی که لایه های تحریک شده پریکارد به یکدیگر ساییده شوند باعث درد شدید قفسه سینه می شود.  پریکاردیت معمولاً بیماری خفیفی است و بدون درمان خاصی بهبود می یابداما در موارد شدید تر نیاز به دارو درمانی یا حتی جراحی دارد. تشخیص و درمان به موقع این بیماری خطر عوارض طولانی مدت آن را کاهش می دهد.

درد قفسه سینه (احساس تیز تیز یا کوبیده شدن) شایع ترین علامت پریکاردیت است. با این حال، برخی از افراد درد قفسه سینه مبهم، دردناک یا فشاری دارند.

درد پریکاردیت معمولا در پشت استخوان سینه یا در سمت چپ قفسه سینه رخ می دهد. این نوع درد به شانه چپ و گردن پخش شده، هنگام سرفه کردن، دراز کشیدن یا نفس عمیق کشیدن بدتر شده و یا با نشستن و خم شدن به جلو بهتر می شود.

سایر علائم و نشانه های پریکاردیت شامل موارد زیر است:

• سرفه
• خستگی یا احساس ضعف عمومی یا بیماری
• تورم پا
• تب با درجه پایین
• تپش قلب
• تنگی نفس هنگام دراز کشیدن
• تورم شکم

علائم خاص به نوع پریکاردیت بستگی دارد.

•  پریکاردیت با توجه به الگوی علائم و مدت زمان طولانی بودن آن به دسته های زیر تقسیم می شود:
  • پریکاردیت حاد: به طور ناگهانی شروع می شود نهایت تا سه هفته طول بکشد. ممکن است دوره های بیماری در آینده نیز رخ دهد. گاهی تشخیص تفاوت بین پریکاردیت حاد و درد ناشی از حمله قلبی دشوار است.
  • پریکاردیت عود کننده: حدود چهار تا شش هفته پس از یک دوره پریکاردیت حاد بدون هیچ علامتی رخ می دهد.
  • پریکاردیت مداوم: حدود چهار تا شش هفته تا سه ماه طول می کشد. علائم این نوع مداوم است.
  • پریکاردیت انقباضی مزمن: معمولاً به مرور زمان ایجاد و بیشتر از سه ماه طول می کشد.

   

در صورت بروز علائم جدید درد قفسه سینه فوراً به پزشک مراجعه کنید. اکثر علائم پریکاردیت مشابه علائم سایر بیماری های قلبی و ریوی است. پس اگر هر نوع درد قفسه سینه دارید مهم است که توسط یک متخصص مورد معاینه قرار بگیرید.

تشخیص علت پریکاردیت اغلب دشوار است و حتی ممکن است هیچ علت قانع کننده پزشکی برای آن پیدا نشود (پریکاردیت ایدیوپاتیک).

علل شایع پریکاردیت شامل موارد زیر باشد:

• پاسخ سیستم ایمنی پس از آسیبهای قلبی که با حمله قلبی یا جراحی قلب ایجاد می شود.( سندرم درسلر/ سندرم انفارکتوس پس از میوکارد / سندرم آسیب پس از قلب)
• انواع عفونت، مثل ابتلا به کرونا
• اختلالات التهابی همچون لوپوس و آرتریت روماتوئید
• آسیب به قلب یا قفسه سینه
• سایر بیماری های مزمن همانند نارسایی کلیه و سرطان

تشخیص زودهنگام و درمان پریکاردیت معمولاً خطر عوارض آن را کاهش می دهد. عوارض بالقوه پریکاردیت عبارتند از:

• تجمع مایع در اطراف قلب (افیوژن پریکارد). تجمع مایعات می تواند منجر به عوارض قلبی بیشتر شود.
• ضخیم شدن و زخم شدن دیواره قلب (پریکاردیت انقباضی). برخی از افراد مبتلا به پریکاردیت طولانی مدت دچار ضخیم شدن و اسکار دائمی پریکارد می شوند. تغییرات باعث می شود که قلب به درستی پر و تخلیه نشود. این عارضه غیرمعمول اغلب منجر به تورم شدید پاها و شکم و تنگی نفس می شود.
• فشار روی قلب به دلیل تجمع مایعات (تامپوناد قلبی). این وضعیت تهدید کننده زندگی مانع از پر شدن صحیح قلب می شود. خون کمتری از قلب خارج می شود و باعث افت شدید فشار خون می شود. تامپوناد قلبی نیاز به درمان اورژانسی دارد.

هیچ پیشگیری خاصی برای پریکاردیت وجود ندارد. اما انجام برخی اقدامات می تواند از عفونتهای قلبی جلوگیری کند مثل:

• تا زمان بهبودی از افرادی که بیماری ویروسی یا آنفولانزا دارند دوری کنید.
• اگر علائم عفونت ویروسی دارید، از دیگران فاصله بگیرید
• بهداشت را رعایت کنید. شستن مرتب دست ها به جلوگیری از گسترش انواع بیماری کمک می کند.
• واکسن های توصیه شده را تزریق کنید. در مورد تزریق انواع واکسن‌ از جمله واکسن کرونا، سرخجه و آنفولانزا ( بیماری‌هایی که می‌توانند باعث میوکاردیت شوند) اطلاعات به‌روزی داشته باشید. واکسن کرونا به ندرت می تواند باعث پریکاردیت و التهاب عضله قلب به خصوص در مردان ۱۲ تا ۱۷ ساله شود.
• در مورد مزایا و خطرات واکسن ها با پزشک  معالجتان مشورت کنید.

برای تشخیص پریکاردیت، پزشک متخصص قلب نخست شما را معاینه می کند و در مورد علائم و سابقه پزشکی شما سؤالاتی می پرسد.

در معاینه بالینی پزشک با گوشی پزشکی به صداهای قلب گوش دهد. معمولا در پریکاردیت دو لایه کیسه اطراف قلب (پریکارد) به یکدیگر ساییده و باعث ایجاد صدای خاصی می شود. به این صدا در اصطلاح مالش اصطکاکی پریکارد می گویند. بعد از معاینه آزمایش های دیگری نیز تجویز می شود مثل:

• آزمایش خون:

 معمولا برای بررسی علائم حمله قلبی، التهاب و عفونت آزمایش خون تجویز می شود.

• نوار قلب:

 الکتروکاردیوگرام یک آزمایش سریع و بدون درد است که سیگنال های الکتریکی قلب را ثبت می کند. در نوار قلب چندین الکترود به قفسه سینه، قسمتهایی از پا یا دست شما وصل می شود. این الکترودها به دستگاه متصل است و در یک بازه زمانی تکانه های الکتریکی قلب را روی کاغذ یا در کامپیوتر ثبت می کند.

• رادیوگرافی قفسه سینه:

عکس قفسه سینه می تواند تغییراتی که در اندازه و شکل قلب ایجاد شده است را نشان دهد. این آزمایش به تشخیص بزرگ شدن قلب کمک  می کند.

• اکوکاردیوگرافی

 در اکوی قلب از امواج صوتی (اولتراسوند) برای ایجاد تصاویری از قلب در حال کارکردن استفاده می کنند. اکوی قلب می تواند نحوه پمپاژ خون توسط قلب و همچنین تجمع مایع اطراف قلب را به خوبی بررسی و ثبت کند.

توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن (CT Scan)

سی تی اسکن نوعی تکنیک استفاده از اشعه ایکس است که با کمک رایانه تصاویر مقطعی از قلب ایجاد می کند. از این آزمایش می توان برای بررسی ضخیم شدن قلب که ممکن است نشانه پریکاردیت انقباضی باشد استفاده کرد.

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی قلب (MRI)

در MRI قلب، از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر مقطعی از قلب استفاده می شود. این اسکن می تواند ضخیم شدن، التهاب یا سایر تغییرات را در بافت نازک اطراف قلب نشان دهد.

درمان پریکاردیت به علت ها و شدت علائم این بیماری بستگی دارد. معمولاً پریکاردیت خفیف در اکثر مواقع بدون درمان خاصی بهتر می شود. در سایر موارد بسته به تشخیص پزشک، روشهای درمانی متفاوت خواهد بود.

داروها

اغلب برای کاهش التهاب و تورم پرده دارو تجویز می شود. داروهای متداول درمانی عبارتند از:

انواع مسکن

 درد پریکاردیت را معمولاً می‌توان با مسکن‌های بدون نسخه مانند آسپرین یا ایبوپروفن (ادویل، موترین IB، سایرین) درمان کرد. اگر درد حاد باشد مسکن‌های قوی تری برای بیمار تجویز می شود.

کلشی سین (مداسین)

 این دارو برای درمان پریکاردیت حاد یا بهبود علائم بازگشتی استفاده می شود. اگر بیماری کبدی یا کلیوی دارید نباید از این دارو استفاده کنید. کلشی سین می تواند با داروهای دیگر تداخل داشته باشد. پزشک معالجتان قبل از تجویز کلشی سین، درباره سابقه سلامتی و داروهای فعلی مصرفیتان سوال می کند.

کورتیکواستروئید ها ( داروهای ضد التهابی)

کورتیکواستروئیدها داروهای قوی هستند که با  انواع التهاب مبارزه می کنند. اگر علائم پریکاردیت بیمار با مصرف داروهای قبلی بهبود نیابد، یا بدتر شود، ممکن است داروهای کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون تجویز شود.

آنتی بیوتیک و درناژ پریکارد

اگر پریکاردیت ناشی از عفونت های باکتریایی باشد، آنتی بیوتیک  تجویز شده و درناژ پریکارد انجام می شود.

جراحی یا سایر روش ها

اگر پریکاردیت باعث تجمع مایع در اطراف قلب شود، ممکن است نیاز به جراحی یا روش های دیگری برای تخلیه مایع اطراف قلب باشد مثل:

·         پریکاردیوسنتز

 در این روش از یک سوزن استریل یا یک لوله کوچک (کاتتر) برای برداشتن و تخلیه مایع اضافی از حفره پریکارد استفاده می شود.

·         برداشتن پرده پریکارد (پریکاردکتومی) :

 اگر کیسه اطراف قلب به دلیل پریکاردیت انقباضی به طور دائم سفت باشد، با جراحی این پرده از اطراف قلب برداشته می شود.

معمولا برای پریکاردیت خفیف، استراحت و داروهای مسکن تجویزی یا بدون نسخه کفایت می کند.

در حین بهبودی، از فعالیت بدنی شدید و ورزش های رقابتی خودداری کنید. چنین فعالیت هایی می تواند علائم پریکاردیت را بدتر کنند.  از پزشک خود درباره مدت دوران بهبودی و نقاهت حتما سوال کنید.

برای پیگیری علل علائم خود نخست به یک پزشک عمومی مراجعه کنید. بسته به علائم و فوریت شاید شما را به یک متخصص قلب و عروق و یا بیمارستان ارجاع دهند.

می توانید از اطلاعاتی که در ادامه گردآوری  شده است برای قرار ملاقات با پزشک کمک بگیرید.

آنچه می‌توانید انجام دهید

• قبل از قرار ملاقات با پزشکتان حتما از منشی یا پرستار درباره کارهای قبل از معاینه سوال مثلاً لزوم قطع دارو یا محدود کردن رژیم غذاییتان.
• همه علائم بالینی خود و زمان پدیدار شدن آن را یادداشت کنید
• فهرستی از اطلاعات شخصی کلیدی، مثل سابقه خانوادگی بیماری قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا یا دیابت، و هرگونه استرس عمده یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید.
• داروهای مکمل مصرفی را به پزشک خود اطلاع دهید.
• در صورت امکان از یکی از اعضای خانواده یا دوست خود بخواهید که همراه شما باشد. این کار می تواند در به خاطر سپردن یا یادآوری جزئیات مؤثر باشد.

سوالاتی که درباره پریکاردیت می توانید بپرسید:

• علت احتمالی علائمی که دارم چیست؟
• به چه نوع آزمایشات تشخیصی نیاز دارم؟
• چه روش درمانی را پیشنهاد می کنید؟
• بهبود علائم بیماری من چه موقع است؟
• عوارض جانبی احتمالی درمان ها چه چیزی هایی هستند؟
• خطر عوارض طولانی مدت این بیماری برای من چیسن؟
• هر چند وقت یک بار نیاز به چکاپ قلبی دارم؟
• آیا باید از یک رژیم خاص یا ورزش خاصی پیروی کنم؟
• برای این بیماری و علائم آن مدیریت خاصی باید انجام داد؟

علاوه بر مطرح سؤالات بالا، از پرسیدن هر گونه سوال در حین ملاقات نیز دریغ نکنید.

پزشک معالج چه سؤالاتی از شما می پرسد؟

پزشک متخصص ممکن است موارد زیر را از شما بپرسد:

• چه علائمی دارید؟ می توانید شدت آن ها را بگویید؟
• علائمتان از چه زمانی شروع شد؟ این علائم به آهستگی شورع می شوند یا ناگهانی اند؟
• در گذشته دچار علائم مشابهی شده اید؟
• آیا مشکل تنفسی دارید؟
• آیا تغییر وضعیت بدنی روی درد شما تأثیر می گذارد؟
• آیا اخیرا سرماخوردگی یا آنفولانزا یا تب داشته اید؟
• آیا این روزها بی دلیل وزن کم کرده اید؟
• آیا خانواده شما سابقه بیماری قلبی دارند؟
• سیگاری هستید ؟ چقدر سیگار مصرف می کنید؟