اکوکاردیوگرافی یا اکوی قلب به تستی گفته می‌شود که از طریق امواج اولتراسوند وضعیت ریتم ضربان قلب و نحوه‌ی کارکرد دریچه‌های قلب و عروق بزرگ بررسی می‌شود. اکوکاردیوگرافی ضخامت دیواره قلب (در بیماری هیپرتروفی یا آتروفی) و ضربان قلب را ارزیابی کرده و اطلاعات مهمی را در خصوص احتمال ایسکمی و یا انفارکتوس (سکته) ارائه می‌دهد.

با کمک نتایج این آزمایش می‌توان عملکرد سیستولیک و دیاستولیک بطن چپ را  بررسی کرد و احتمال ابتلا به مشکلاتی مانند: هیپرتروفی بطن چپ، کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، نارسایی شدید قلبی و پریکاردیت انقباضی را مشخص نمود.

رایج‌ترین روش اکوکاردیوگرافی است. در این تکنیک یک مبدل در قسمت جناغی یعنی راس قلب (شکاف فوق‌استرنال) و یا قسمت ساب اکسیفوئید برای بررسی دریچه آئورت، مجرای خروجی بطن چپ و آئورت پایینی قرار می‌گیرد. تکنیک TTE تصاویر توموگرافی ۲ یا ۳ بعدی را از ساختارهای اصلی قلب ارائه می‌دهد.

این روش نوعی تکنیک تصویربرداری ارزان و کم خطر برای تشخیص عملکرد بطن راست و چپ و حرکت دریچه‌ها، اندازه و آناتومی قلب، عملکرد ساختار دریچه‌ای، ساختار آئورت و میزان فشارهای داخلی قلب است. انجام تست TTE برای تشخیص مشکلات قلبی افرادی که مشکوک به گرفتگی عروق هستند و افراد دارای عارضه قلبی (مثل عوارض دیابت) تجویز می‌شود.

یکی از انواع اکوی قلب است که بررسی آن محدود به تشخیص ساختار پریکارد و اختلال عملکرد بطنی است. این تکنیک بیشتر برای بیمارانی که در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) و بخش اورژانس (ED) بستری هستند، انجام می‌شود. به دلیل اهمیت نتایج بررسی این تست، بسیاری از متخصصان و پزشکان بخش اورژانس برای انجام این روش با دستگاه‌ اکو زمانی که رادیولوژیست‌های با تجربه یا متخصص قلب در دسترس نیستند، آموزش دیده‌اند.

اغلب برندهای دستگاه اکوی قلب که به عنوان ابزارهای غربالگری قلب در بیمارستان‌ها وجود دارند، نتایج دقیقی ارائه می‌دهند. این ابزارها مشخص می‌کنند که وضعیت بیمار در چه شرایطی است و آیا به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد یا خیر. استفاده از دستگاه اکوی ترانس ازوفاژیال نسبتا ساده بوده و امکان استفاده از آن در شرایط اضطراری برای تکنسین‌های کم تجربه بیمارستان نیز وجود دارد.

یکی دیگر تکنیک‌های اکوی قلب است که در آن با وارد کردن یک مبدل بلند و دارای آندوسکوپ به داخل بافت مری، از قلب تصویر برداری می‌کنند. وجود آندوسکوپ به پزشک این امکان را می‌دهد که بتواند از طریق مری وارد بدن شده و بافت قلب را به راحتی بررسی کند. TEE برای ارزیابی اختلالات قلبی مخصوصا زمانی که انجام سایر انواع تست‌ها از نظر فنی دشوار است (مانند بررسی قلب بیماران چاق و بیماران مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه) استفاده می‌شود.

در میان انواع اکوی قلب این روش جزئیات بهتری از ساختارهای غیرطبیعی و کوچک قلب (مانند پوشش بافت اندوکاردیت یا فورامن اوال باز) و ساختارهای خلفی قلب (مانند دهلیز چپ، سپتوم بین دهلیزی، آناتومی ورید ریوی) را نشان می‌دهد. دلیل تصویر برداری و عملکرد بهتر این نوع اکو آن است که قسمت‌های ذکر شده مثل سپتوم بین دهلیزی، به مری (که دوربین آندوسکوپ در آنجا قرار دارد) نزدیک‌تر‌ هستند. تکنیک TEE همچنین می‌تواند تصاویری کاملی از آئورت که در پشت سومین غضروف دنده‌ای وجود دارد، ارائه دهد. ساختارهای کوچک‌تر از ۳ میلی متر در قلب (مانند: ترومبوس، پوشش داخل دریچه‌ها) در این روش قابل بررسی هستند.

به تکنیکی گفته می‌شود که به طور مشابه با روش قبلی، یک مبدل که بر روی نوک یک کاتتر وجود دارد را از طریق ورید فمورال (رگ داخل ران) وارد بدن کرده و از قلب تصویر برداری می‌کنند. از تکنیک ICE می‌توان برای بررسی مشکلاتی مانند: پریکاردیت، آنوریسم، نارسایی احتقانی قلب، بیماری دریچه قلب و لخته شدن خون استفاده کرد.

مزایای استفاده از تکنیک ICE این است که کیفیت تصویر  ثبت شده آن بهتر بوده و زمان انجام پروسه اکو در مقایسه با روش TEE کمتر است. با این حال روش ICE نسبت به سایر روش‌ها گران‌تر است.

در حال حاضر از روش‌هایی مختلفی برای انجام اکوی قلب استفاده می‌شود. این روش‌ها شامل الکتروکاردیوگرافی دوبعدی، سه بعدی، استرس اکو و داپلر هستند که به بررسی هر کدام از آنها می پردازیم

اکوکاردیوگرافی کنتراست (ساده‌ترین نوع اکوی قلب)

اکوکاردیوگرافی کنتراست یا اکوکاردیوگرافی دو بعدی یکی از روش‌هایی است که در انواع اکوی قلب کاربرد دارد. در این روش ماده سالین (یا ماده ژله‌ای مخصوص سونوگرافی) به سرعت به داخل جریان خون ورودی به قلب تزریق می‌شود. ماده سالین سبب تشکیل میکروحباب‌هایی می‌شود که در دریچه‌ راست قلب حالت ابری ایجاد کرده و در صورت وجود نقص سپتوم، آن را مشخص می‌کنند.

معمولاً میکروحباب‌ها از بافت مویرگی ریوی عبور نمی‌کنند. ماده سالین پس از تزریق IV (داخل وریدی) به مرور وارد ساختارهای چپ قلب شده و در قالب تصویری سیاه و سفید مانند تصویر سونوگرافی، وضعیت بطن و حفره‌های قلب را نشان می‌دهد.

اکوکاردیوگرافی داپلر طیفی

اکوی قلب داپلر طیفی می‌تواند سرعت، جهت و وضعیت جریان خون ورودی و خروجی قلب را مشخص کند. این تکنیک برای ارزیابی شدت جریان خون درون قلب و الگوهای غیرطبیعی جریان خون (به دلیل نقص‌های ژنتیکی) انجام می‌شود. دقت کنید! اکوکاردیوگرافی داپلر در خصوص اندازه یا شکل قلب و ساختارهای آن اطلاعاتی را ارائه نمی‌دهد.

اکوکاردیوگرافی داپلر رنگی (پرکاربردترین روش اکوی قلب)

اکوکاردیوگرافی داپلر رنگی، ترکیبی از امکانات اکوکاردیوگرافی داپلر دو بعدی و داپلر طیفی را دارد. این روش اطلاعاتی مهمی در خصوص اندازه، شکل قلب، ساختار و همچنین سرعت و جهت جریان خون در اطراف دریچه‌ها و مجاری خروجی قلب ارائه می‌دهد. در این روش از دو رنگ قرمز و آبی برای مشخص کردن جهت جریان خون استفاده می‌شود. طبق قرارداد، رنگ قرمز برای جریان خون ورودی به سمت قلب و رنگ آبی برای جریان خون خارج شده از قلب است.

اکوکاردیوگرافی داپلر بافتی

در میان انواع اکوی قلب و روش‌های انجام آن نوع دیگری از تصویر برداری به نام تصویربرداری داپلر بافتی وجود دارد که از تکنیک داپلر برای اندازه گیری سرعت انقباض بافت میوکارد (به جای اندازه گیری سرعت جریان خون) استفاده می‌کند. البته جالب است که بدانید! حرکت بافت میوکارد را می‌توان با نوع دیگری از اکوکاردیوگرافی به نام ردیابی لکه‌ای نیز ارزیابی کرد.

اکوی قلب به ارزیابی ای گفته می‌شود که به صورت تهاجمی یا غیر تهاجمی بافت و عملکرد قلب و همچنین میزان جریان خون را بررسی می‌کنند. انجام این تست‌ها خطر جدی برای بیمار ندارد اما فراموش نکنید که در خصوص مراقبت‌های قبل از انجام اکوی قلب، از پزشک خود سؤال کنید.