فشار خون حاملگی یک بیماری شایع در دوران بارداری است که معمولاً علائم بالینی خفیفی دارد. در صورت عدم کنترل فشار خون بالا در بارداری، سلامت مادر و جنین به خطر افتاده و منجر به بروز علائم شدید و بروز پره اکلامپسی می‌شود. ما در این مقاله به بررسی اندازه فشار خون در حاملگی، علائم و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.
فشار خون بالا در بارداری به چه معناست؟
فشار خون حاملگی (gestational hypertension) یک بیماری شایع است که حدود ۵ تا ۸ درصد از زنان باردار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این نوع فشار خون بالا در دوران بارداری ایجاد شده و پروتئین در ادرار یا سایر مشکلات قلبی یا کلیوی به همراه ندارد. این بیماری معمولاً بعد از هفته ۲۰ بارداری یا نزدیک به زایمان تشخیص داده می‌شود.
فشار خون بالا بارداری معمولاً بعد از زایمان برطرف می‌شود. البته برخی از زنان مبتلابه فشار خون حاملگی، خطر ابتلای بیشتری به فشار خون بالای مزمن خواهند داشت.
اندازه فشار خون نرمال در حاملگی
فشار خون نرمال در بارداری، فشار خونی است که کمتر از ۱۴۰ روی ۹۰ میلی‌متر جیوه (mmHg) باشد. این فشار خون برای مادر و جنین بی‌خطر است.
اندازه فشار خون حاملگی
فشار خون بالا در بارداری، فشار خونی است که بین ۱۴۰/۹۰ تا ۱۵۹/۹۹ میلی‌متر جیوه (mmHg) باشد. این فشار خون ممکن است به‌مرورزمان بدتر شود و منجر به پره اکلامپسی شود
| دیاستولیک (mmHg) | سیستولیک (mmHg) | نوع فشار خون |
| کمتر از ۹۰ | کمتر از ۱۴۰ | نرمال |
| ۹۰-۹۹ | ۱۴۰-۱۴۹ | فشار خون بارداری |
| ۱۰۰ یا بیشتر | ۱۵۰ یا بیشتر | پره اکلامپسی |
| ۱۱۰ یا بیشتر | ۱۶۰ یا بیشتر | پره اکلامپسی شدید |
علائم فشار خون حاملگی
علائم بالینی فشار خون حاملگی معمولاً به دو صورت خفیف و شدید ظاهر می‌شوند. علائم خفیف به‌طورمعمول شامل موارد زیر است:
- سرگیجه
- تورم در پاها، دست‌ها یا صورت
- سردرد
- تغییر در بینایی
در صورت بروز علائم جدی زیر حتماً در اسرع وقت به پزشک معالجتان مراجعه کنید:
- تغییر در ادرار، مانند تغییر رنگ یا افزایش دفع ادرار
- تشنج
- دردهای شکمی
این علائم می‌تواند نشانه پره اکلامپسی که یک بیماری جدی بارداری باشد که برای مادر و جنین بسیار خطرناک است.
عوامل خطر فشار خون حاملگی
عوامل خطر فشار خون حاملگیعوامل خطر برای فشار خون حاملگی به قبل و در طول بارداری دسته‌بندی می‌شوند.
عوامل خطری که قبل از بارداری وجود دارند:
- سن: زنان بالای ۴۰ سال بیشتر در معرض خطر فشار خون حاملگی هستند.
- نژاد: زنان سیاه‌پوست، آمریکایی لاتین و بومی هاوایی و آلاسکا بیشتر در معرض خطر فشار خون حاملگی هستند.
- سابقه خانوادگی فشار خون بالا
- بیماری‌های زمینه‌ای: مانند دیابت، بیماری کلیوی یا بیماری‌های قلبی
عوامل خطری که در طول بارداری ایجاد می‌شوند عبارت‌اند از
- چاقی یا اضافه‌وزن
- بارداری چندقلویی
- رشد بیش‌ازحد جنین
- سابقه فشار خون حاملگی در بارداری‌های قبلی
از کجا بفهمم فشار خون بارداری دارم؟
فشار خون حاملگی را معمولاً با اندازه‌گیری فشار خون در طول معاینه و چکاپ های متداول دوران بارداری تشخیص می‌دهند.
آزمایش‌های تشخیصی فشار خون حاملگی عبارت‌اند از:
- اندازه‌گیری فشار خون: این آزمایش ساده‌ترین و رایج‌ترین روش تشخیص فشار خون حاملگی است. فشار خون شما معمولاً در هر بارداری سه بار در هفته اندازه‌گیری می‌شود.
- آزمایش ادرار: برای بررسی وجود پروتئین در ادرار انجام می‌شود.
- آزمایش خون: عملکرد کلیه‌ها و کبد در نتایج آزمایش خون مشخص می‌شود.
- سونوگرافی: برای بررسی رشد جنین و سلامت جفت تجویز می‌کنند.
عوارض فشار خون بالا در بارداری
فشار خون بارداری می‌تواند عوارض جدی هم برای مادر و هم برای جنین ایجاد کند. برخی از این عوارض عبارت‌اند از:
- پره اکلامپسی: پره اکلامپسی یک بیماری جدی است که با فشار خون بالا، پروتئین در ادرار و گاهی اوقات سایر علائم مشخص می‌شود
- تولد زودرس
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- مرگ جنین
- تشنج مادر که می‌تواند منجر به آسیب مغزی یا حتی مرگ شود.
- نارسایی کلیه
- خونریزی پس از زایمان
- رشد کند جنین
- مشکلات تنفسی در جنین و نوزاد
- مشکلات بینایی در نوزادان
چطوری فشار خون بارداری نگیریم؟
واقعیت این است که هیچ راه قطعی‌ای برای جلوگیری از فشار خون حاملگی وجود ندارد، اما شما می‌توانید با چندین اقدام ساده خطر ابتلا به آن را کاهش دهید، مثل کارهای زیر:
- وزن خود را قبل از بارداری در محدوده سالم نگه‌دارید.
- اگر اضافه‌وزن یا چاقی دارید، در طول بارداری وزن خود را به‌آرامی افزایش دهید.
- اگر سابقه فشار خون بالا دارید، قبل از بارداری با پزشک خود در مورد خطرات و راه‌های کاهش خطر ابتلا به فشار خون حاملگی صحبت کنید.
درمان فشار خون بالا در بارداری
توجه داشته باشید که خط درمان فشار خون بالا در بارداری بر کاهش فشار خون و جلوگیری از عوارض جدی برای مادر و جنین متمرکز است.
خوردن رژیم غذایی، استراحت مطلق، ورزش‌های مخصوص و در موارد حاد خوردن داروهای فشار خون خط درمانی را تشکیل می‌دهند.
داروهای فشار خون حاملگی
انواع مختلفی از داروهای فشار خون وجود دارد که برای زنان باردار ایمن و با حداقل عوارض برای جنین است. پزشک زنان و زایمان بهترین دارو را برای شما و شرایط خاص شما توصیه می‌کند.
برخی از داروهای فشار خون که برای زنان باردار تجویز می‌شود عبارت‌اند از:
- مسدودکننده‌های بتا مانند آتنولول، پروپرانولول و متوپرولول
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم مانند آملودیپین، نیفدیپین و وراپامیل
- داروهای ادرار آور مانند هیدروکلروتیازید و فوروزماید
- آنژیوتانسین یا گیرنده بلوکرها مانند لوزارتان و والسارتان
مصرف هرگونه دارو در دوران بارداری باید تحت نظر پزشک انجام شود.
درمان‌های خانگی فشار خون بارداری
برای کاهش فشار خون و بهبود سلامت کلی مادر و جنین روش‌های خانگی بسیار مؤثر است. به شرط آنکه این روش‌ها را تا پایان بارداری و به‌طور منظم انجام دهید، مثل:
- کاهش وزن در صورت داشتن اضافه‌وزن
- داشتن رژیم غذایی سالم شامل مقدار زیادی میوه، سبزی‌های تازه، غلات کامل و پروتئین بدون چربی
- ورزش منظم حداقل ۳۰ دقیقه ورزش هوازی متوسط در اکثر روزهای هفته
- کاهش مصرف کافئین و الکل
- کاهش مصرف نمک به کمتر از ۲۳۰۰ میلی‌گرم
- استراحت کافی
- مدیتیشن و یوگا برای کاهش استرس (این ورزش‌ها فشار خون عصبی را کاهش می‌دهند)
- استفاده از مکمل‌های گیاهی مانند زغال‌اخته و دانه کتان
پرسش‌های متداول
بهترین زمان گرفتن فشار خون در بارداری
بهترین زمان برای گرفتن فشار خون در بارداری در صبح قبل از خوردن چیزی است.
زایمان طبیعی با فشار خون بارداری مجاز است؟
این جواب کاملاً بستگی به میزان فشار خون بارداری و وضعیت سلامتی مادر و جنین دارد.
اگر فشار خون بارداری خفیف داشته باشید، معمولاً می‌توانید زایمان طبیعی داشته باشید. در طول زایمان فشار خون شما را به‌طور مرتب بررسی می‌شود.
اگر فشار خون بارداری متوسط یا شدید داشته باشید، ممکن است پزشک یا ماما توصیه کند که سزارین کنید. سزارین می‌تواند خطر عوارض جدی مانند پره اکلامپسی را کاهش دهد.
من فشار خون بالا دارم سزارین کنم یا طبیعی؟
این تصمیم را باید پزشک یا ماما بگیرد. عواملی مثل میزان فشار خون، تاریخچه پزشکی و وضعیت جنین و بدن شما در این تصمیم‌گیری دخیل هستند
بعد از زایمان با فشار خون بالا چه کاری کنم؟
اگر فشار خون شما پس از زایمان بالا باقی بماند، ممکن است لازم باشد دارو مصرف کنید.
نوع و میزان مصرف داروهای فشار خون را باید پزشک متخصص قلب یا داخلی مشخص کند.
من فشار خون بالا دارم می‌توانم باردار شوم؟
بله اگر فشار خون شما تحت کنترل باشد، می‌توانید باردار شوید. بهتر است قبل از اقدام به بارداری حتماً با پزشک زنان و زایمان مشورت کنید و آزمایش‌های قبل از بارداری برای شما تجویز شود.
پره اکلامپسی همان فشار خون حاملگی است؟
خیر، پره اکلامپسی یک وضعیت جدی پزشکی در دوران بارداری است که شامل مجموعه‌ای از علائم همچون فشار خون بالا، پروتئین در ادرار، درد شکم یا ورم و … است.
خلاصه
فشار خون حاملگی یکی از عوارض بارداری است که می‌تواند برای مادر و جنین خطراتی به همراه داشته باشد. اگر قصد حاملگی دارید یا باردار هستید، مهم است که به‌طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید تا فشار خون خود را کنترل کند. اگر فشار خون بالا در بارداری دارید، پزشک زنان و زایمان ممکن است توصیه کند که تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد یا دارو مصرف کنید.
منابع:
