فشار خون مزمن یک عارضه پزشکی است که در آن فشار خون بالا به طور مستمر و بدون علائم ظاهری در بدن افراد وجود دارد. این نوع فشار خون می‌تواند به بیماری‌های قلبی عروقی و مشکلات کلیوی منجر شود. ما در این مقاله به بررسی علل، تشخیص، درمان و مدیریت این عارضه می‌پردازیم.
تعریف فشار خون مزمن
فشار خون نیرویی است که خون به دیواره داخلی رگ‌ها وارد می‌کند. این فشار متغیر است و می‌تواند در طول زمان تغییر کند. وقتی فشارخون به طور مستمر بیش‌ازحد طبیعی باشد، به‌عنوان فشار خون مزمن شناخته می‌شود.
گاهی اوقات فشار خون به‌صورت موقت افزایش می‌یابد که ممکن است ناشی از عواملی مانند استرس (فشار خون عصبی) یا بارداری باشد؛ اما وقتی این افزایش به شکل مداوم اتفاق بیافتد، به‌عنوان فشارخون مزمن در نظر گرفته می‌شود.
فشار خون بالا معمولاً با دو عدد نمایش داده می‌شود، فشار سیستولیک (عدد بالا) و فشار دیاستولیک (عدد پایین). برای مثال، فشار سیستولیک ۱۳۰ میلی‌متر جیوه و فشار دیاستولیک ۸۰ میلی‌متر جیوه به‌عنوان فشار خون بالا در نظر گرفته می‌شود.
علائم فشار خون مزمن
فشارخون مزمن ممکن است بدون علائم واضح بالینی باشد. به‌خصوص در مراحل اولیه ممکن است افراد متوجه علائم خاصی نشوند؛ اما در موارد برخی، ممکن است علائم و نشانه‌هایی ظاهر شود. علائم و نشانه‌هایی که ممکن است به‌عنوان نتیجه فشار خون مزمن ظاهر شوند، عبارت‌اند از:
- سردرد در ناحیه پشتی سر
- سرگیجه
- تنگی نفس
- خستگی و ضعف عمومی
- تغییر در دید
- خواب‌آلودگی
- آپنه خواب
- وجود خون در ادرار یا خونریزی از بینی
عوارض فشار خون مزمن
اگر فشار خون مزمن کنترل نشود، می‌تواند عوارض جدی برای سلامتی انسان ایجاد کند. برخی از عوارض احتمالی فشار خون مزمن عبارت‌اند از:
- بیماری‌های قلبی مثل سکته و نارسایی قلبی
- بیماری‌های عروقی مثل تنگی عروق، بیماری عروق محیطی و سکته مغزی
- بیماری‌های کلیوی مثل نارسایی کلیوی که نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه پیدا می‌کنید.
- افزایش خطر سکته مغزی و قلبی
- آسیب به سیستم عصبی
- بیماری‌های چشمی مثل اسکلروز عروقی، آب مروارید و تغییرات در شبکیه چشم
- بیماری‌های متابولیک مثل قند و کلسترول خون و ابتلا به دیابت و چربی خون بالا
چه کسانی فشار خون مزمن می‌گیرند؟
ابتلا به فشار خون مزمن می‌توان با دلیل مختلفی ایجاد شود، اما برخی عوامل میزان بروز این عارضه را افزایش می‌دهند مثل:
- ژنتیک: داشتن سابقه خانوادگی فشار خون بالا می‌تواند یک عامل خطرساز باشد. اگر والدین یا اقوام خونی شما در خانواده دچار فشار خون بالا بوده باشند، احتمال آن برای شما افزایش می‌یابد.
- سن: با افزایش سن، خطر ابتلا به فشار خون بالا افزایش می‌یابد. بیشتر افراد مسن به‌عنوان گروه پرخطر محسوب می‌شوند.
- جنسیت: در برخی موارد، مردان به نسبت زنان ممکن است دارای خطر بالاتری برای فشار خون بالا باشند، اما این عامل در دوران پس از یائسگی برای زنان بیشتر است.
- افزایش وزن و چاقی
- مصرف نمک بیش‌ازحد: مصرف بیش‌ازحد نمک در غذا
- فعالیت بدنی نامناسب: عدم انجام فعالیت‌های ورزشی منظم
- مصرف الکل: مصرف مقادیر زیادی الکل نیز می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.
- برخی بیماری‌های مزمن: مثل دیابت، بیماری‌های کلیوی
- مصرف دخانیات
- مصرف برخی داروهای خاص که ممکن است فشار خون را بالا ببرند.
توصیه می‌شود که افراد با عوامل خطر بالا و سابقه خانوادگی فشار خون بالا، به‌صورت منظم فشار خون خود را اندازه‌گیری کرده و در صورت لزوم با پزشک مشورت کنند.
پیشگیری و مدیریت مناسب می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به فشار خون مزمن کمک کند.
آیا فشار خون بالای ۱۵ خطرناک است؟
فشار خون نرمال معمولاً در محدوده‌ای حدوداً ۱۲۰ به‌عنوان فشار سیستولیک (فشار خون هنگام انقباض قلب) و ۸۰ به‌عنوان فشار دیاستولیک (فشار خون هنگام استراحت قلب) قرار دارد. این اندازه به‌عنوان مرجع معتبر برای سلامت قلب و عروق در نظر گرفته می‌شود.
فشار خون بالای ۱۵ بالاتر از معدل طبیعی آن (که معمولاً حدود ۱۲/۸ به‌عنوان فشار خون نرمال در نظر گرفته می‌شود) است و می‌تواند خطرناک باشد. این وضعیت به‌عنوان فشار خون بالا معروف است و ممکن است به مشکلات جدی سلامتی منجر شود.
توجه داشته باشید که این مقادیر می‌توانند بین افراد متفاوت باشند و عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت و تاریخچه پزشکی روی آن تأثیر دارند؛ بنابراین، مشاوره با پزشک شما بهترین راه برای تعیین مقادیر فشار خون معمولی شما خواهد بود و اگر فشار خون شما بیش‌ازاندازه بالا یا پایین باشد، پزشک شما باید برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
فرق فشار خون مزمن با دیگر انواع فشار خون بالا
اصطلاح «فشار خون مزمن» به معنای وجود فشارخون بالا به‌صورت مداوم و مستمر در طولانی‌مدت است که به آن «فشار خون بالای پایدار» هم می‌گویند. فشارخون مزمن نیاز به مداخلات درمانی مداوم مدارد تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری کرده و سلامت قلب و عروق را حفظ کند. افراد با فشار خون مزمن نیاز دارند که به‌صورت منظم با پزشک متخصص ملاقات کنند و تحت نظر باشند.
در مقابل، فشار خون بالا زمانی که به‌صورت موقت افزایش پیدا کند و پس از مدتی به حالت طبیعی برگردد، به آن «فشار خون بالای موقت» می‌گویند. این نوع فشارخون بالا ممکن است ناشی از عوامل موقتی مانند استرس یا وضعیت‌های خاصی باشد و معمولاً نیاز به مداخلات درمانی مداوم ندارد.
روش‌های تشخیص فشار خون مزمن
تشخیص فشار خون مزمن با مجموعه‌ای از اقدامات پزشکی و آزمایش‌های متعدد صورت می‌پذیرد. روش‌های تشخیص این نوع عارضه عبارت‌اند از:
- اندازه‌گیری فشار خون: اندازه‌گیری فشارخون با استفاده از دستگاه فشارسنج به‌صورت منظم و دقیق انجام می‌شود. در اندازه‌گیری فشارخون فشار سیستولیک (فشارخون در زمان انقباض قلب) و فشار دیاستولیک (فشار خون در زمان استراحت قلب) هر دو موردتوجه قرارگرفته و بررسی می‌شود.
- پایش فشار خون ۲۴ ساعته: اندازه‌گیری‌های متعددی از فشار خون در طول زمان ثبت می‌شود تا میانگین فشارخون و تغییرات آن در مدت‌زمان تعین شده به دست بیاید. در اغلب موارد این کار توسط دستگاهی به نام هولتر فشار خون که به بدن بیمار وصل است، انجام می‌شود.
- مانیتورینگ خانگی: با استفاده دستگاه‌های فشارسنج خانگی امکان بررسی خودکار و مداوم فشار خون در خانه برای افراد فراهم است.
- سوابق پزشکی: دریافت سوابق پزشکی از بیمار در مورد فشار خون ارثی، علائم مرتبط و عوامل خطر می‌تواند در تشخیص و مدیریت فشار خون مزمن مفید باشد.
- آزمایش‌های تکمیلی: پزشک معالج ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند آزمایش خون (برای اندازه‌گیری میزان کلسترول، قند خون و غیره) و اکوکاردیوگرافی (برای بررسی عملکرد قلب و عروق) را برای بیمار تجویز کند.
تشخیص فشار خون مزمن بسیار مهم است تا بیمار بتواند تداوم درمانی خود را رعایت و از عوارض جانبی جلوگیری کند؛ بنابراین، مشاوره و نظارت پزشکی منظم برای افرادی که با فشار خون مزمن مواجه هستند، بسیار حیاتی است.
روش‌های درمان فشارخون مزمن
درمان فشار خون مزمن معمولاً شامل ترکیبی از تغییر در سبک زندگی و مصرف دارو می‌شود. روش‌های اصلی درمان فشارخون مزمن عبارت‌اند از:
۱. تغییرات در سبک زندگی:
– تغذیه سالم: مصرف کمتر نمک و مواد غذایی کم‌چرب، میوه‌ها و سبزی‌های فراوان، میوه‌های خشک و مغزهای روغنی مفید
– ورزش منظم: فعالیت‌های ورزشی مانند پیاده‌روی، شنا، یوگا و دوچرخه‌سواری به کنترل فشارخون کمک می‌کند.
– کاهش استرس: تمرین‌های روان‌شناختی و تکنیک‌های مدیریت استرس می‌توانند فشارخون را کاهش دهند.
۲. داروهای فشار خون مزمن
پزشک ممکن است داروهای فشارخون مثل دیورتیک‌ها، بتابلوکرها، ACE inhibitor ها یا ARB ها برای بیمار تجویز کند. انتخاب دارو بستگی به‌شدت فشارخون و وضعیت بالینی هر بیمار دارد.
در بعضی موارد، پزشک بنا به صلاحدید تغییری در نوع و دوز داروهای مصرفی فعلی ایجاد کرده یا داروهای جدید دیگری تجویز کند تا فشارخون بیشتر کنترل شود.
۳. چکاپ های دوره‌ای فشار خون
بیمارانی که فشارخون مزمن دارند باید به‌صورت دوره‌ای توسط پزشک معالج معاینه شوند.
پزشک ممکن است آزمایش‌های منظمی را برای اندازه‌گیری میزان فشار خون، کلسترول، قند خون و عوامل دیگر تجویز کند.
مهم‌ترین نکته این است که درمان فشار خون مزمن نیازمند همکاری مداوم با پزشک و پیروی از توصیه‌های او است. بیماران باید داروهای خود را با‌دقت مصرف کرده و تغییرات در سبک زندگی را به مداوم اعمال کنند تا عوارض جانبی کاهش یابند و سلامت قلب و عروق بهبود یابد.
نتیجه‌گیری:
فشارخون مزمن یک مسئله مزمن پزشکی است که تأثیرات جدی بر سلامت انسان دارد. این وضعیت می‌تواند به مشکلات قلبی و عروقی، افزایش خطر سکته قلبی و سکته مغزی، آسیب به کلیه‌ها و مشکلات بینایی منجر شود. افراد با فشار خون بالا معمولاً علائم واضحی ندارند و این خطر را دوچندان می‌کند.
با تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب فشار خون بالای مزمن از طریق تغییرات در رژیم غذایی، ورزش و مصرف منظم داروهای فشار خون، می‌توان عوارض جانبی را کاهش داد و زندگی سالم‌تری را تجربه کرد. برای پیگیری و مشاوره پزشکی منظم از کلینیک بهار نوبت آنلاین بگیرید.
