فشار خون بالای ثانویه با فشار خون معمولی تفاوت دارد و همانند فشار خون اولیه در صورت عدم درمان مشکلات جدی برای فرد به وجود می‌آورد. اما فشار خون ثانویه چیست؟ چه علائم و عوارضی به‌دنبال دارد؟ با ما همراه باشید تا به این سؤالات پاسخ دهیم.
فشار خون ثانویه چیست؟
پرفشاری ثانویه، فشار خونی است که در اثر بیماری دیگری ایجاد می‌شود؛ بیماری‌هایی که بر کلیه‌ها، شریان‌ها، قلب یا سیستم غدد درون‌ریز تأثیر می‌گذارند. فشار خون بالای ثانویه در دوران بارداری نیز می‌تواند رخ دهد.
فشار خون بالای ثانویه با نوع معمول فشار خون بالا (فشار خون اولیه) که اغلب به آن فشار خون بالا گفته می‌شود تفاوت دارد. با درمان مناسب فشار خون بالای ثانویه می‌توانید فشار خون بالا و بیماری که باعث آن شده‌است را کنترل کنید. درمان مؤثر، خطر بروز عوارض جدی از جمله بیماری قلبی، نارسایی کلیه و سکته مغزی را کاهش می‌دهد.
علائم فشار خون ثانویه
درست مانند فشار خون اولیه، فشار خون بالای ثانویه معمولاً علائم خاصی ندارد، حتی اگر فشار خون به سطوح خطرناکی رسیده باشد. در افرادی که فشار خون بالا تشخیص داده شده است، داشتن هر یک از این علائم ممکن است به معنای پرفشاری خون ثانویه باشد:
- فشار خون بالا و مقاوم در برابر داروها
- فشار خون بسیار بالا یا فشار خون سیستولیک بیش از ۱۸۰ میلی‌متر جیوه یا فشار خون دیاستولیک بیش از ۱۲۰ میلی‌متر جیوه
- فشار خون بالایی که به داروهایی که قبلاً فشار خون را کنترل می‌کردند پاسخ نمی‌دهد
- فشار خون بالا با شروع ناگهانی قبل از ۳۰ سالگی یا بعد از ۵۵ سالگی
- سابقه خانوادگی فشار خون بالا
- چاقی
علل فشار خون ثانویه
بسیاری از بیماری‌ها در ایجاد پرفشاری خون ثانویه نقش دارند. چندین بیماری کلیوی که موجب فشار خون ثانویه می‌شوند عبارتند از:
عوارض دیابت (نفروپاتی دیابتی)
دیابت می‌تواند به سیستم فیلتر کلیه‌ها آسیب زده و به فشار خون بالا منجر شود.
بیماری کلیه پلی‌کیستیک
در این بیماری ارثی، وجود کیست در کلیه‌ها در عملکرد کلیه اختلال ایجاد می‌کند و فشار خون را افزایش می‌دهد.
بیماری گلومرولی
کلیه‌ها مواد زائد و سدیم را با استفاده از فیلترهای کوچکی به نام گلومرول‌ها دفع می‌کنند. در بیماری گلومرولی، این فیلترها متورم می‌شوند و باعث افزایش فشار خون می‌شوند.
فشار خون رنواسکولار
این نوع فشار خون بالا در اثر باریک شدن (تنگی) یک یا هر دو شریان منتهی به کلیه‌ها ایجاد می‌شود.
بیماری‌هایی که بر سطح هورمون تأثیر می‌گذارند نیز ممکن است باعث ایجاد فشار خون بالای ثانویه شوند. این بیماری‌ها عبارتند از:
سندرم کوشینگ
در این بیماری، مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی می‌تواند باعث فشار خون ثانویه شود، یا فشار خون بالا ممکن است ناشی از تومور هیپوفیز یا عوامل دیگری باشد که سبب می‌شود غدد فوق کلیوی بیش از حد، هورمون کورتیزول تولید کنند.
آلدوسترونیسم، از علل فشار خون ثانویه
غدد فوق کلیوی بیش از حد هورمون آلدوسترون تولید می‌کنند. این اتفاق باعث می‌شود کلیه‌ها نمک و آب را حفظ کنند و پتاسیم زیادی را از دست بدهند و افزایش فشار خون به وجود آید.
فئوکروموسیتوم
این تومور نادر که معمولاً در غده فوق کلیوی یافت می‌شود، هورمون‌های آدرنالین و نورآدرنالین بیش از حد تولید می‌کند. وجود این تومور منجر به فشار خون بالا در دراز مدت یا افزایش کوتاه مدت فشار خون می‌شود.
مشکلات تیروئید
هنگامی که غده تیروئید به‌اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نکند (کم کاری تیروئید) یا هورمون تیروئید بیش از حد تولید کند (پرکاری تیروئید)، فشار خون بالا رخ می‌دهد.
پرکاری پاراتیروئید
غدد پاراتیروئید سطح کلسیم و فسفر در بدن را کنترل می‌کنند. اگر غدد پاراتیروئید بیش از حد هورمون ترشح کنند، مقدار کلسیم در خون افزایش می‌یابد و در نتیجه آن، فشار خون افزایش می‌یابد.
عوارض فشار خون ثانویه
پرفشاری خون ثانویه بیماری زمینه‌ای که موجب افزایش فشار خون شده‌است را تشدید می‌کند. عدم درمان فشار خون ثانویه مشکلات دیگری برای سلامت فرد به وجود می‌آورد. این مشکلات عبارتند از:
آسیب به عروق
آسیب به عروق منجر به سخت شدن و ضخیم شدن شریان‌ها (آترواسکلروز) شده و ممکن است منجر به حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر عوارض شود.
آنوریسمی
افزایش فشار خون باعث ضعیف شدن و برآمدگی رگ‌های خونی و تشکیل آنوریسمی می‌شود. اگر آنوریسمی پاره شود خطرناک است و زندگی شما را تهدید می‌کند.
نارسایی قلبی، از عوارض فشار خون ثانویه
برای پمپاژ خون در برابر فشار بالاتر در عروق، عضله قلب ضخیم می‌شود. در نهایت، عضله ضخیم شده ممکن است برای پمپاژ خون کافی برای رفع نیازهای بدن دچار مشکل شده و نارسایی قلبی ایجاد شود.
سندرم متابولیک
این سندرم مجموعه‌ای از اختلالات متابولیسم بدن از جمله افزایش چربی دور کمر، تری‌گلیسیرید بالا، کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا، فشار خون بالا و سطح انسولین بالا است.
اگر فشار خون بالا دارید، احتمال ابتلا به سایر عوارض سندرم متابولیک بیشتر است. هرچه عوارض بیشتری داشته باشید، خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی یا سکته بیشتر خواهد بود.
علاوه بر این عوارض، فشارخون بالای ثانویه ضعیف و باریک شدن رگ‌های خونی در کلیه‌ها را به‌دنبال دارد و مانع از عملکرد صحیح کلیه‌ها می‌شود. ضخیم شدن، باریک شدن یا پاره شدن رگ‌های خونی در چشم که باعث از دست دادن بینایی می‌شود از دیگر عوارض این نوع فشار خون است.
عدم کنترل فشار خون بالا بر توانایی تفکر، به حافظه سپردن و یادگیری نیز تأثیر می‌گذارد. مشکلات حافظه یا درک مفاهیم در افرادی که فشار خون بالا دارند شایع‌تر است.
سخن پایانی
کنترل فشار خون ثانویه از اهمیت زیادی برخوردار است و در صورت عدم درمان به مشکلات و عوارض جبران‌ناپذیری منجر می‌شود. بنابراین، توصیه می‌شود در صورت تشخیص پزشک داروهای خود را به‌طور منظم مصرف کرده و سبک زندگی سالمی در پیش بگیرید.
